Het gesprek
met een leerling van het VWO beweegt zich deze middag in de richting van het
oplossend vermogen dat we hebben. Hij wil uiteindelijk straaljagerpiloot worden
en blijkt zijn visie op allerlei zaken wel met mij te willen delen. We spreken
over een wereld die steeds complexer wordt en volgens hem behoefte heeft aan
herbezinning. Hij ziet de ongetemde krachten van het geld in de wereld en merkt
o.a. op dat Trump in dit kader zaken van Obama systematisch wil afbreken.
Doorgetrokken naar hetgeen ons te wachten staat kijken we verder.
Wat als veel
mensen door automatisering hun baan verliezen? Wie het internationale nieuws
volgt en ook regelmatig een blik op de vakpers werpt komt tot de ontdekking dat
de mensen in Nederland matig worden geïnformeerd. Kunstmatige intelligentie zal
in de komende twaalf maanden op grote schaal worden geïmplementeerd. Twintig
procent van de bedrijven zal deze inzetten voor beslissingen zoals
samenstelling assortiment, condities met leveranciers etc. (Forbes).
‘Er is een
flinke omslag nodig anders lopen we het risico dat steeds meer mensen werkloos
worden in de toekomst’(NHD). Goed of eigenlijk niet goed, maar het is de vraag
of het recept hiertegen, ‘een leven lang leren’, niet wordt ingehaald door de
werkelijkheid en zal leiden tot nog meer psychische problemen? Rabobank is
intussen bezig met het op straat zetten van een kwart van het personeel. De scholier
ziet wel een toekomstige discussie waarbij een zinvol bestaan centraal komt te
staan.
Dit voor de mensen die door de veranderingen getroffen zullen worden. Er
zal dus in zijn optiek gezorgd worden voor een oplossing. Toch is er ook
twijfel. Gaat de mens een humane oplossing bedenken? Aristoteles meldde nog dat
de mens een rationeel en redelijk wezen is, maar of hij dat nog steeds had
gezegd als hij in deze tijd zou hebben geleefd is de vraag. Heeft de
tiener die voor mij zit gelijk en zal de heersende macht goed gaan zorgen voor
zijn onderdanen?
Komt er een krachtige visie om mensen een alternatief te
bieden? Sommigen zien een beeld waarbij het lijkt of die redelijkheid steeds
meer ingewisseld wordt voor iets dat daar ver van af ligt. Bijvoorbeeld in de
vorm van hebzucht, ook bij hen die beslissingen over ons nemen. Dat schept een
enorm gevaar bij de komende verandering en zou ons als burgers zorgen moeten
baren. De jongeman komt tot de conclusie dat het anders moet, maar hoe?
Alles
wat niet past in het huidige kader van winstmaximalisatie en groei lijkt te worden
verworpen. Een aantal
weken eerder in een georganiseerde discussie tussen ouderen en MBO leerlingen
wordt een andere schrijnende realiteit helder. De verschuiving van het zelfstandig
denken en werken met traditionele leermethoden naar digitalisering toont een
mens die niet echt meer leert maar ‘opzoekt’. Leerlingen lijken ‘vergoogled’.
Een meisje doet haar beklag: ‘we zijn onze vaardigheden zoals hoofdrekenen, die
jullie nog wel hebben, volledig kwijtgeraakt’. Bovendien wordt een opmerking
gemaakt over leraren die te weinig interesse zouden hebben, kortom eigenlijk
leren ze te weinig. Men wil zelfs het probleem voorleggen aan de
onderwijsinspectie. Als dit geen incident is laat het zich raden wat er met
deze jonge mensen gaat gebeuren als de ‘technogolf’ over ons heen rolt. Met
name die generatie zal in actie moeten komen.
De angst is
mijns inziens dat beleidsmakers onder internationale druk financieel gewin
centraal zullen stellen en de urgentie om tot verandering te komen zal
wegsmelten. De tekenen in deze richting doemen op aan de horizon, zoals bij het
ontwikkelen van antibiotica. Het gaat om de winst en het lijkt of de mens op de
tweede plaats staat. Uit een artikel op 24 november (NHD) blijkt dat er zonder
enorme financiële vooruitzichten weinig in dit opzicht valt te verwachten
terwijl het ontbreken van nieuwe middelen kan uitlopen op een ramp.
Iemand stelt
een vraag: ‘zullen we als kuddedieren achter de grootste aap aan blijven lopen
of zijn we nog in staat naar onszelf te kijken, voor onszelf te denken en te
handelen’. De toekomst zal het leren. Wat denkt u ?
Wim Verhoeven
verhoevenkoffiekring@tele2.nl
